Ik herinner me Don en Andrew. Twee jongetjes uit Belfast, die via de kerk in de zomer van 1983 bij ons thuis kwamen logeren en tijdelijk verlost waren van het geweld daar in Noord-Ierland. Ik herinner met het IKV en de demonstraties tegen de plaatsing van kernwapens in Nederland en de buttons (‘Wij willen alleen zure bommen’) die we met een groepje maakten voor ongeïnteresseerde passanten. Ik herinner me de contacten die we als kerk in Leeuwarden hadden met een bevriende gemeente in de DDR en de stencils die ik hielp maken in oktober 1989 die opriepen tot deelname aan de Friedens-gebete.
Lees verderJelle Waringa
verhalen over geloof
Pagina 3 van 6
Als een estafettestokje. Zo kunnen we het verhaal doorgeven. Als een stokje dat je doorgeeft, maar pas loslaat als het goed omkneld is door de ontvanger. Op de laatste dag van de MERK 2018 ontvingen we allemaal zo’n stokje, als tastbare herinnering aan deze Europese mennonieten conferentie. Het Franse woord voor zo’n stokje
Wat is dat toch met on-woorden? Onmogelijk. Onvoldoende. Onbeleefd. Onjuist. Onbehoorlijk. Onzin. Ondankbaar. Onmens. In plaats van het juiste, het goede, lijken deze woorden te verwijzen naar hoe je niet moet zijn. Het zijn woorden die Lees verder
Waarom dit onbegrijpelijke stuk op deze oudjaarsavond? Kunnen we niet een beetje in de comfortabele kerstsfeer blijven?
Ja, dat mag. De kerstboom staat nog. En straks de oliebollen. Maar eerst wil ik terug naar het begin. Want geen Nieuw zonder Oud. Dit is een moment van terugblikken en vooruit kijken.
Gek eigenlijk. Want is 1 januari anders dan 31 december?
Voor de Chinezen zitten we midden in het jaar 4716.
Op de Joodse kalender is het morgen 14 Teves 5778.
Alleen de Gregoriaanse kalender bepaalt dat we vanavond overgaan van het jaar 2017 naar 2018. Wat is tijd? Een lineair proces van vroeger-nu-straks. Maar het begint steeds weer opnieuw. En daarom wilde ik vanavond dit oerverhaal uit Genesis lezen.
Oerverhalen zijn universeel menselijke verhalen, sagen, mythen die een rol hadden in de vorming van identiteit. Verhalen waarin mensen zich konden en kunnen herkennen. Wanneer mensen die verhalen hoorden, konden ze roepen:
Zo zijn wij ook! Dat verhaal gaat ook over mij!
Genesis 3 is zo’n universeel verhaal. Een verhaal dat door alle mensen in alle culturen iedere dag gelezen kan worden. Het is geen verhaal over een bepaalde plek en over een bepaald echtpaar op een bepaalde tijd. Het gaat over het jaar dat achter ons ligt en over het jaar waar we over een paar uur mee beginnen.
———
U kent vast de uitleg van de klassieke theologie:
de slang is van de duivel, het paradijs van God.
Het kwaad komt van de duivel, het goede komt van God.
De mens is verleid door de duivel en heeft zich niet gehouden aan de geboden van God. En het gevolg? Straf. De oerzonde. Original Sin. En de kerkelijke dogmatiek heeft die zonde zelfs doorgetrokken tot in het Nieuwe Testament, waar Jezus alles wat er in het paradijs misgegaan is weer herstelt.
Dit verhaal is door de kerkelijke dogmatiek vaak uitgelegd als een dualistisch verhaal over GOED aan deze kant en KWAAD aan de andere. GOD aan de ene kant, de DUIVEL aan de andere kant.
Ik vraag me af: wat is dat voor wereldbeeld?
Een beeld waarin dat wat ons plaagt, beschouwd wordt als van buiten. Als iets dat niet bij ons hoort. Alsof onze eigenlijke status-quo er een is van paradijselijk groen en de geur van fruit.
In de psychologie is daar een theorie over: externe attributie. Dat wat er misgaat ligt dan altijd buiten jezelf. De omstandigheden waren niet optimaal. De brug stond open. Niemand had het mij verteld. De trein was te laat. De slang verleidde me. Maar was die slang ook niet een schepsel van God? Die slang was toch ook thuis in die tuin?
Mag ik met u proberen Genesis 3 op een andere manier te lezen?
———————-
Goed en Kwaad. Vaak vatten we dat moreel en normatief op. Hoe we zouden moeten zijn en hoe we niet moeten doen. Maar in Genesis mogen we goed en kwaad ook anders begrijpen: Wat goed is voor de mens en wat niet goed is voor de mens.
Goed is dat wat vreugdevol, gelukkig, tevreden, de moeite waard en hoopvol is. Kwaad is dat wat droevig maakt, onderdrukkend, pijnlijk, onverdraaglijk en uitzichtloos is.
En dan staat er middenin ons leven een boom die niet bijdraagt aan ons geluk. Een boom waarvan God zegt: doe maar niet. Blijf daar maar beter van af. Dat is niet de boom waarvan je groeit, maar waaraan je lijdt. Die boom heeft een aantrekkingskracht op mensen. Wat is het toch moeilijk soms om die boom te ontwijken. Hij staat zo middenin de tuin van ons leven – er is soms geen ontkomen aan. En wanneer je die tuin door wilt, moet je een omweg maken om die boom te ontlopen. Het is als een magneet – waar je misschien helemaal niet naar toe wilt, maar die een aantrekkingskracht heeft.
Wij doen soms dingen waarvan we best weten dat ze niet goed voor ons zijn, maar….toch trekken ze aan ons. Zoals hoogtes die op sommige mensen de uitwerking hebben dat ze denken te willen springen. Terwijl ze dat helemaal niet willen. Die verleiding, die sluwheid, dat kwaad hoort dus bij ons leven. Misschien dat juist daarom God wel zegt: pas op voor die dingen die mooi lijken, maar je niets brengen.
———–
De slang vraagt eigenlijk:
Wat is dat voor God, die God van jullie? Wat is dat voor God, die jullie gevangene maakt van een opgelegde beperking? Die jullie in een paradijs neerzet, maar die jullie kwelt als een Tantalus. Die vreselijke dorst heeft, maar net niet bij het water kan? Die het fruit ziet hangen, maar steeds wanneer hij grijpt, het voor zijn ogen verdwijnt? Is dat die God van jullie, man en vrouw? Welke God is het die de mens bewust neerzet in een gevangenschap, in een verbodstuin?
Door zo naar God te kijken, wordt Hij een boeman die ons beperkt, ons test, ons straft en die boosaardig lijkt. En dat is wat er gebeurt: de vrouw wordt bang. De angst gaat regeren. God is niet langer een beschermer en behoeder van het leven; hij kan ieder moment de hoek omkomen om te controleren hoe het staat met die ene boom. De hele relatie is nu gebaseerd op angst. Die boom als magneet, de mens bang voor eigen ego en begeerte. Ieder moment kan het misgaan. Die boom in het midden, die steeds de aandacht wil. Je kunt alleen nog met een omweg door die tuin heen.
Het ongeluk van de mens is niet, dat hij niet krijgt wat hij wil. Het ongeluk is juist dat hij precies krijgt wat hij wil hebben. Alsof er nog maar een weg naar geluk bestaat: via die boom. Die boom is het toonbeeld geworden van
gemaakt geluk
gekocht succes
begeerte
van dromen over de upper-class
van carriereplanning en
van buitenkant en mooie sier.
De slang zit in onszelf. Het is de donkerte die wij als mensen ook herbergen. Die keuzes maakt voor dat wat je niet verder of gelukkiger of voller maakt. Het is de kracht die ons doet lonken naar die boom in het midden van de tuin.
En die route is niet hoopvol, niet de moeite waard. Het is de route die ons afleidt van alles wat God met ons wil en ons gunt. De God die in die tuin wandelt, is toch de hand die ons als een warme deken beschutting biedt? Hij die ons een schoonheid schenkt waarin wij uit het stof van de aarde tot sterren opgroeien? Hij dit ons gewild heeft, niet om in kwelling te leven, maar om te bloeien als de bloemen in die tuin?
Maar als de twijfel over de goedheid van die God sterker wordt, dan zakt de grond onder onze voeten weg en overheerst de angst. Eenzaam. Alleen, Dan wordt gelovend in de macht van zelf groter dan het geloof in saamhorigheid met de Eeuwige. En dat is het moment van succes voor de slang. Het is de slang die in het verhaal ons doet twijfelen aan die goedheid van God. En daarin ligt volgens mij de afgrond. Niet dat we iets doen wat we beter niet hadden kunnen doen, maar het blijvend bang zijn voor straf en zonde.
Die slang die zijn bestaansrecht verdient wanneer hij zich tussen ons en die Ene wil wurmen. Die ons een andere kant wil laten opkijken. En dat lukt soms. Natuurlijk lukt dat soms. Wij zijn toch immers maar mensen?
—–
Het leven is niet ooit mooier geweest dan nu. Het was niet ooit paradijselijker dan vandaag. Het is niet een werkelijkheid die veranderd is. De mens is altijd op de vlucht geweest voor zichzelf, voor de slang in zichzelf.
De mens is niet gemaakt voor angst.
De mens is niet geboren voor het donker.
De mens is niet geboren voor schaamte en bedekken van kwetsbaarheid.
De mens is niet bestemd om zich te verbergen in het donker van de nacht, maar om te leven in het licht van de dag. Ook als dat licht kanten zichtbaar maakt waar we ons voor generen, wanneer de rafgelige kantjes van onze karakters aan de oppervlakte komen en wanneer we toch minder happy waren dan we altijd deden blijken.
En nu staat er weer een nieuw jaar voor de deur. Een jaar waarin we mogen proberen te bloeien
waarin we niet angstvallig die boom en die slang hoeven te vermijden,
maar ze mogen leren te accepteren in ons leven.
We hoeven niet voor onze angst weg te rennen.
We hoeven niet weg te lopen voor onze minder mooie kanten
We hoeven ons niet achter vijgenbladeren te verstoppen, ook niet wanneer we ons eens schamen voor de gouden bergen die we in de verte dachten te zien en het allemaal anders uitpakte…
Als we dat wel doen, maken we de afstand tussen God en ons groot. Te groot. Dan krijgt die slang zijn zin. Dan blijven we op de vlucht voor die straffende God en hebben we weinig begrepen van wat er in Genesis voor ons bewaard is gebleven: het verhaal over een schepper die ons wijst op de gevaren in ons leven, als liefhebbende waarschuwing. Pas op…voorzichtig….Ik vertrouw je, maar kijk je wel uit? Hoe laat ben je weer thuis? Zal ik je ophalen als het laat wordt?
Een God die, zoals staat beschreven in psalm 1, niet wil dat wij verwaaien in leegte, maar een boom aan stromen levend water zullen zijn:
Goed is
dat je niet doet wat slecht is
niet achter oplichters aanloopt
niet met Ploert en Schender heult
niet je schouders ophaalt
‘ploert en schender, ach
zo is de wereld’.
Goed is dat je goede woorden
overweegt en wil:
Heb je naaste lief die is als jij
de vluchteling, de arme, doe hen recht.
Prent ze in het hart van je verstand,
die woorden
zeg ze voor je uit
gezegend ben je
een boom aan stromen levend water
vruchten zul je dragen
blad dat niet vergeelt
het zal je goed gaan.
Oplichter
ongezegend zal je zijn.
Een storm steekt op
je waait de leegte in.
Dat we dat mee mogen nemen ons nieuwe jaar in, en trouwens ook iedere andere dag. Amen.
Een nieuwe hemel en een nieuwe aarde.
Een jongetje op de kleuterschool heeft daarover horen vertellen. Een visioen. Een droom. Een wereld waar je zo wel naartoe zou willen. Onderweg naar huis, na school,ziet hij een dode karper liggen, bij het slootje waar hij langsgaat. Hij rent naar huis en grist een hark uit de schuur. 10 minuten later is hij er weer, de hark achter zich aan slepend en de stinkende vis zo transporterend. Zijn vader vraagt wat daar de bedoeling van is.
Wat een stomme vraag.
Als deze vis niet begraven wordt, hoe kan hij dan ooit spelen met een reiger in de nieuwe aarde? Hoe kan hij nou ooit genieten van die nieuwe aarde als hij weg ligt te rotten aan de kant van de sloot?
En zo gaat het: de vis krijgt een plekje in de achtertuin.
Het is vandaag 3e advent. Een tijd van verlangend uitkijken naar Kerst. Een tijd van hoop. Is hoop niet iets grenzeloos naïefs geworden? Je hoeft er een willekeurige krant op open te slaan, en de ellende komt je tegemoet. Niet dat dat iets is van alleen onze tijd; oorlog, ziekte, wraak, bedrog, dood en ellende zijn van alle tijden. De donkere kant van de wereld is niet typisch iets van deze tijd, maar het gebrek aan dromen misschien wel? We zijn met zijn allen zo bezig met het hoofd en logica en verstandelijk snappen, dat verlangend dromen nauwelijks nog ruimte krijgt.
Zoals vorig weekend in Trouw, waar Elke Geurts schrijft over een spreuk die bij haar in de keuken hangt: Hope is the only thing stronger than fear – Hoop is het enige dat sterker is dan angst. Totdat een vriendin van haar opmerkte: Hoop schept een droomwereld. Hoe meer je hoopt, hoe gefrustreerder je wordt. Hoop is pure misleiding, meer niet.
En toen ik dat las overviel me een gevoel van kaalheid, van teleurstelling. Welk perspectief heb je op je leven zonder hoop, zonder dromen?
Herinnert u zich de tijd dat je nog onbevangen was, met een leven voor je, vol hoop en verwachting?
Hoe het leven zou worden? Wat u zou worden? Welke grootse prestaties u zou volbrengen? Dat de wereld een beetje mooier zou worden? Dat we het allemaal heel anders zouden doen dan onze ouders? Wat zijn dromen waard? Weet u nog waar u ooit van droomde?
Advent is het spel van de hoop. In deze weken voor kerst dromen we over de komst van het kind. Ik noem het een spel, want we doen een beetje “net alsof”. We brengen het verhaal van dat ene kind in herinnering – dat kind dat door zijn opmerkelijke bestaan heeft laten zien hoe een leven met God eruit kan zien. Die mens, dat kind, nemen wij als symbool voor licht in ons leven. Die mens die door zijn manier van leven liet zien hoe je handen en voeten kunt geven aan licht in de wereld en zo dromen tot werkelijkheid kunt maken.
Ik denk dat we veel meer zouden moeten dromen. Niet wegdromen, niet als luchtfietserij, niet zoals in “dream on”, maar geloven in de visioenen die we aangereikt hebben gekregen door al die mensen die ons voorgingen en over wie we in de Bijbel kunnen lezen. En als we sterk genoeg zijn om erin te geloven, worden die dromen ook werkelijkheid.
De tekst uit Jesaja is geschreven voor groepen mensen die rond 500 voor christus terugkwamen uit de ballingschap. Tegen die achtergrond schrijft de auteur. Dat is de historische werkelijkheid. Ze zijn bevrijd van hun onderdrukkers. Alles krijgt een andere kleur. Zoals mensen die de bevrijding in 1945 hebben meegemaakt kunnen vertellen: het Wilhelmus mocht weer klinken, we kregen chocolade en de vlaggen wapperden aan de huizen. Een nieuwe tijd wordt geboren, vol perspectief en nieuwe beloften.
Maar deze tekst heeft het niet alleen over mensen die feitelijk bevrijd worden, maar spreekt ook vandaag tegen ons. Het is ook een tekst over mensen in Joure, Aldehaske, Snikzwaag en Akkrum in 2017. Het is een tekst voor iedere generatie en voor iedere tijd. Want dat is wat een profeet als Jesaja doet: hij doet geen toekomstvoorspellingen zoals Medium Joke RTL voor een euro per minuut , maar hij beschrijft een alternatieve werkelijkheid. Hij weet wat er in mensenlevens gebeurt en schetst met zijn verhaal hoe mensen God kunnen vinden door de geboorte van een nieuw leven. Dat kan de geboorte zijn van een kind, een kleinkind, of de geboorte van de nieuwe natuur in het voorjaar, maar het is denk ik ook (of vooral) de geboorte van een nieuw soort leven in jezelf:
Dat je, ondanks problemen die je in je leven meemaakt, daar niet aan ten onder gaat, maar wanneer je er later op terugkijkt het leert ervaren als stekjes voor je tweede geboorte. Of eigenlijk moet ik zeggen: dat je dankzij de valpartijen in je leven tot je eigen verassing iets voort begint te brengen waar je niet van wist dat je het in je had. Soms begint er iets in je leven, hoe oud of jong je ook bent, wat eerst nog niet bestond.
Of ben ik nu bezig Jesaja te laten buikspreken? Lees ik hier dingen die er niet staan?
Natuurlijk gaat het hier over het onverwachte lot van het volk dat uit gevangenschap terug mag keren. Maar het gaat verder dan dat: wij mogen ons geborgen weten in God. God komt ons tegemoet. Alles wat ons vroeger bang maakte, moet verdwenen zijn voor mijn ogen, zegt Hij. Er spreekt een diep vertrouwen uit de woorden van Jesaja; de mensen kunnen zich in handen geven van een macht die al het beangstigende van hen verwijdert.
En nee, mensen, ik weet niet precies hoe dat werkt.
Nee, ik zie God niet als een doekje voor het bloeden in dat leven van ons met alle ups en downs.
en nee, ik geloof niet in een God die op vastgestelde datum er een einde aan breidt met ons en dan die nieuwe hemel en aarde doet verschijnen.
En ook kan ik niet geloven in een God die ons zal behoeden voor rampen, ziektes en ander leed. Dat is er, en daarmee moeten wij leren leven. Ik vermoed dat wij God op een ander spoor mogen zoeken en vinden.
Ik lees hier de woorden van Bert ter Schegget die schrijft:
“God is een stem die van binnen en van buiten tot mij komt. Het is niet mijn eigen stem en ook niet zo duidelijk – het is meer een zachte fluistering. Het is een stem getuigend van licht, dat mij trekt. Door die beloftevolle stem word tik losgemaakt uit de beklemming van de bestaande wereld en gezet in een ruimte van vrijheid. Het is stem die heel zacht maar ook onweerstaanbaar is en die stem noem ik God. Hij boeit mij, bemoedigt mij en troost mij. Ik leef op zijn adem. “
Johannes heeft die adem ook leren kennen. Hij is de wegbereider van de mens die wij in de Bijbel hebben leren kennen als Gods zoon. Johannes doopt al die mensen die dat wat hen pijnigt met hun doop achter zich willen laten in de rivier en het weg laten stromen. Een geboorte van een nieuw leven. En die wedergeboorte is geen garantie dat er nooit meer pijn of ziekte of verlies of verdriet zal zijn. Dat zou een te makkelijk verhaaltje worden. Maar met die doop, met die overgave, met het luisteren naar die fluisterende stem in hun leven hebben al die mensen gehoor gegeven aan het visioen van een nieuwe hemel en een nieuwe aarde.
Op deze derde adventszondag mogen wij het ons permitteren om hoop te hebben op de komst van het kind dat wij zelf ooit waren. Ziet u hem zitten? Dat lytse jongkje van 7 dat u ooit was, op de vaste plek in de kerk? Dat fleurige famke van 11 aan de hand van heit en mem? Wees maar lief voor dat kind – bescherm het maar voor alles wat het nog mee moet maken. Stel je voor dat je nu naast jezelf in deze kerk zou zitten! Kijk met liefde naar uzelf en leg uw volwassen hand maar op uw kinder schouder. Dat is de hand die wij, als volwassenen, toch allemaal nodig hebben als liefdevol teken van: Het komt goed. Zit er maar niet over in. Ik ben bij je.
—
Wij mensen kunnen het werk van God niet doorgronden. Zijn werkelijkheid is groter dan die van ons.
Als het zo is dat die ENE al antwoord voordat wij roepen
en als het zo is dat God schept er herschept,
geldt dat dan ook niet voor ons leven hier vandaag?
En die God van die Jesaja en Johannes en Jezus op pad stuurde, wil ook onze God zijn.
Dat is geen naïeve hoop, maar hoop die sterker is dan alle angst:
Die wereld die we het Koninkrijk van God noemen: die moet en die zal er komen. Daar geloof ik in, tegen de klippen op.
De Lego-poppetjes staan uitgestald op tafel. Ze hebben allemaal een naam en een rol in het spel. Zij zit uiterst geconcentreerd aan tafel en ik hoor haar praten: “Ja, Charlotte, dan was jij de zus en dan was ik de mama en dan gingen we samen naar de winkel en dan ….”
Ze gaat op in het verhaal, dat hier op dit moment ontstaat. Ze staat er niet boven, of ernaast, of kijkt vanaf een afstand, maar ze zit er middenin. Ze Lees verder
Bernard zijn relatie is voorbij. Voor de derde keer. Hij wil zo graag, maar het lukt hem maar niet. Hij verlangt zo naar warmte, naar een veilig nest, naar een maatje, naar een sparringpartner – maar steeds gaat er iets mis. Bernard geeft veel. Teveel, misschien wel. Hij geeft zichzelf helemaal, er blijft bijna niets van hemzelf over. Zodra Bernard in een relatie is, zie je Bernard bijna niet meer. Hij zorgt, hij schikt, hij plooit. Hij maakt het iedereen die hem ziet staan helemaal naar de zin. Hij is flexibel, hij wil alles wel voor haar doen. Bernard is gevangen in het idee dat dat van hem gevraagd wordt. Hij is slaaf van de overtuiging dat ze hem alleen dan de moeite waard vindt.
Arnold is op zijn hoede. Te vaak is hij vroeger teleurgesteld geraakt in mensen, ook vrienden die dicht bij hem stonden. Hij past wel op en laat het achterste van zijn tong niet meer zien. Want als je niet oppast, dan wordt daar misbruik van gemaakt. “Wees vertrouwd, maar vertrouw niemand” – is is zijn credo. Arnold zou veel kunnen geven; zijn denkbeelden zijn origineel en uitdagend, maar ze komen niet naar buiten. Zijn filosofische gedachten zouden anderen kunnen inspireren, maar hij houdt ze voor zich. Hij is eenzaam in zijn geslotenheid. Hij is een gevangene van zijn eigen angst. Hij is een slaaf van de ingbeelde verwachtingen van anderen.
En Marjan…die werkt in het bedrijf waar ze al bijna 10 jaar haar ziel en zaligheid aan gegeven heeft. Een goed salaris, een leuke auto, zekerheid. Maar ze vraagt zich bijna dagelijks af wat ze er nog doet. Ooit koos ze voor dit bedrijf vanwege de maatschappelijke relevantie, maar inmiddels is die ver te zoeken: het gaat alleen nog maar om geld, winst en aanzien. Ze zou willen dat ze een stap durfde te zetten, een keuze kon maken met haar hart. Maar ze durft niet. Want het onbekende dat haar wacht is nog angstaanjagender dan doorgaan in deze situatie. Ze is gevangen door de comfortabele positie waar ze zich in bevindt. Ze leeft onder het juk van haar mooie salaris.
Wat doet gevangenschap met een mens? Ik bedoel niet de gevangenschap achter tralies, of in onderdrukking van een fout regime, maar gevangenschap van…..jezelf? Van hoe je tegen de wereld en tegen anderen aan kunt kijken. Hebben we dat niet allemaal wel eens?
“Had u maar naar mij geluisterd,
dan was uw vrede als een rivier geweest,
en uw welzijn als golven van de zee” – zo spreekt God volgens Jesaja.
Hoe dan? Zou een zeer voor de hand liggende vraag kunnen zijn.
Hoe luister ik dan naar die God?
Waar hoor ik die God?
Ik hoor helemaal niets!
Tenminste….niet door de luidsprekers van deze kerk
Niet met onze oren
Iemand ging naar het buitenland, maar eerst riep hij zijn slaven bij elkaar.
Hij vertrouwt ze iets toe. Er is geen achterdocht, geen argwaan, alleen maar ruimhartigheid.
Degene die voor een tijdje weg moet, geeft talenten. Eerst waren dat gewichten, daarna een munteenheid. Het gaat om grote bedragen – meerdere jaarsalarissen. Wat die talenten eigenlijk zijn, blijft open. Wat het precies is, daar gaat het eigenlijk niet om. Het gaat wel om het feit dat het gegeven wordt.
Is dat altijd fijn, om iets te krijgen?
Het kan ook teveel zijn. Verantwoordelijkheden, bijvoorbeeld. Je moet wel aankunnen wat je gegeven wordt. Zorg over je ouder wordende moeder, terwijl je kinderen ook al zoveel vragen . Of het personeelsbeleid voor 200 medewerkers, terwijl je huwelijk in zwaar weer verkeerd.
Deze mensen krijgen wat ze zelf aankunnen. Ze worden niet overvraagd, en krijgen ook geen ingewikkelde opdracht. De eerste 5, de tweede 2 en de derde 1. Niemand vertelt ze wat ze met die talenten aan moeten. Geen gebruiksaanwijzing, geen vergadering vooraf, geen brief. Het wordt ze toevertrouwd, en de man vertrekt naar het buitenland. Daar zit iets van onbevangenheid in.
En het is misschien wel die onbevangenheid die de eerste twee aanspoort.
Zij voelen, zij ervaren, zij interpreteren de vrijheid om aan de slag te gaan met hun leven. Alsof ze gehoord hebben:
Doe maar, je kunt het wel
Ga maar, ik vertrouw je
Neem maar eens stap, als je maar probeert
De eerste twee vermenigvuldigen hun talent. Ze vermeerderen wat hun gegeven is.
Maar de derde – die stopt het onder de grond. In het donker. Weg ermee. De cultuurfilosoof Frank de Graaff zegt over deze derde:
Deze mens ontvangt de traditie en bewaart de overlevering, maar leeft er niet uit. Of om het anders te zeggen : eigenlijk begraaft deze mens zichzelf. Of hij is bang of hij is lui of hij is onverschillig, maar door niets te willen verliezen, verliest hij juist alles.
Deze tekst gaat niet over bezit. Het gaat ook niet over winstmaximalisatie. Het gaat ook niet over een strenge Heer die je ongenadig straft als je iets niet 
goed kunt. Het gaat hier over angst. De angst ligt als een schaduw over de ontrouwe dienaar en hij durft geen vin te verroeren. Hij denk dat dat hem veiligheid biedt, maar het leidt tot helemaal niets. Ik hoorde iemand zeggen: Je kunt piano spelen met de bedoeling geen fouten te maken, maar is dat muziek?
Een paar weken geleden leek het hier in deze kerk te gaan over dress-code. Is het thema van vandaag dan gedrags-code? Dat je niet mag onderpresteren? Dat je je volledig in moet zetten omdat het anders verkeerd met je afloopt en er een gejammer en tandengeknars te horen zal zijn?
Ik denk dat we Mattheüs anders mogen lezen: wij mogen vrij zijn. Ieder van ons mag onbevangen in het leven staan.
En zou dat de sleutel tot het leven van de andere twee dienaren zijn, dat zij begrepen hebben dat de werkelijk kern van Gods aanwezigheid in ons leven vrolijkheid is? Dat wij allemaal mogen leven in het wat ouderwets aandoende woord genade? Dat wij dit leven mogen leiden en in zijn Geest mogen werken? Dat is heel wat anders dan het wettisch volgen van regels en het beoordelen van hen die wel deugen en hen waarmee het verkeerd afloopt.
Misschien is dat wel wat we mogen begrijpen wanneer we in Jesaja lezen:
De Heer heeft zijn dienstknecht Jacob verlost
Verlost en vrijkomen van ketenen die ons allemaal, op enig moment in ons leven, vastzetten. De ketenen die geld veroorzaken kunnen.
Het ideaalbeeld van een partner die maar nooit verschijnt
De angst om beschadigd te worden door anderen wanneer je helemaal jezelf bent
De Heer die een tijdje vertrok, is onze Heer die altijd met ons verbonden blijft. Hij is het die bij ons was in de woestijn, in de put, bij die ruzie, die naast ons zat toen wij onze liefde verloren, die ons droeg, die ons draagt en die ons dragen zal.
Leef! Durf! En wees niet bang.
Zo voert hij ons door dorre streken
zo lijden wij geen dorst
Zo klooft hij in de rots en gutst het water er voor ons uit.
Dat wij zo naar de stem van onze God mogen luisteren.
Amen.
Unapologetic. Dat is de titel van een boekje. De Nederlandse vertaling is: Dit is geen verdediging. Het gaat over de kerk en het christelijk geloof. Nu is het daar niet uniek in. Ik lees wel eens vaker een boekje met meningen over God, of over de rol van de kerk, over theologie en wat mensen menen te weten over God in de wereld. Maar dit boekje is een ander boekje.
Die Bijbel heb ik niet nodig
Zomaar een zaterdagmiddag, een bleek zonnetje en we hadden elkaar lang niet gezien. We zaten in de tuin en het leuke van hen is dat je, na de eerste hoe is het met de kinderen? en hoe was de vakantie? eigenlijk altijd op een echt gesprek komt. Je kunt er bijna gif op innemen dat het onderwerp religie op enig moment ook langs zal komen. Misschien is dat wel vanwege de behoorlijke afstand tussen ons wanneer het gaat over de waardering voor religie in je leven. Voor hen niet relevant, voor mij een grond van mijn bestaan. Wat is het toch fijn om verschillend te zijn. Lees verder
Een uitvaartdienst in de kerk. Het is best vol en in de bank achter me zitten twee mensen te fluisteren. “Kom jij weleens vaker in een kerk?”, wordt er gevraagd. “Nou, alleen bij dit soort bijeenkomsten”, is het antwoord. Het orgel begint te spelen. De meeste mensen kijken voor zich uit of bladeren wat in hun liturgieboekje. Een paar mensen zingen mee, voorzichtig. Het klinkt breekbaar. Voor sommigen voelt zo’n kerk misschien een beetje als een museum, maar ik werk in dat museum. Ik houd van dat museum.
© 2024 Jelle Waringa
Thema gemaakt door Anders Noren — Boven ↑
Recente reacties